Celijakija - večita borba

Šta je to gluten?

Pojam gluten se odnosi na specifične peptidne frakcije proteina koje se nalaze u pšenici, raži i ječmu. Ovi peptidi se teže vare i otporniji su na dejstvo enzima, pa mogu stići nesvareni do tankog creva. Za zdravu crevnu sluznicu ovi peptidi su bezopasni, međutim kod genetski predisponiranih osoba sa celijačnom bolesti, ovi peptidi prolaze kroz sluznicu creva i zatim dovode do:

• Sistemske imune reakcije
• Upalne reakcije u sluznici tankog creva
• Oštećenja crevnih resica

Usled oštećenja crevne sluznice javljaju se proliv, grčevi, malapsorpcija masti, steatorea (lučenje masti kroz stolicu) i pad telesne mase.

SIMPTOMI CELIJAČNE BOLESTI

• Uporni prolivi, obilne stolice
• Gubitak težine, kod dece zaostajanje u razvoju, umor, apatija
• Često prisutna anemija
• Osteopenija i prelomi uzrokovani deficitom vitamina D i kalcijuma
• Dermatitis herpetiformis – osip koji je specifičan i udružen sa celijakijom
• Sterilitet 
• Upale i bolovi u zglobovima i mišićna slabost

Kako otkriti prisustvo celijačne bolesti?

Prisustvo gore navedenih simptoma mogu ukazivati na intoleranciju na gluten. Sama reakcija na hranu može biti prvi korak u otkrivanju celijačne bolesti. Definitvna dijagnoza se postavlja isključivo patohistološki. Kod celijakije se na preseku uzorka sluznice, uočava karakteristično oštećenje sluznice, što je definitvna potvrda dijagnoze.

Da li je celijačna bolest česta?

Procenjuje se da u Srbiji od celijakije boluje oko 70 000 ljudi, a nažalost veliki broj ljudi nema postavljenu dijagnozu. Bolest se može prvi put javiti bilo kada u životu, od perioda odojčeta pa sve do odmakle starosti.

Terapija i dijeta

Jedina terapija u lečenju celijakije jeste doživotna primena dijete bez glutena. Uz primenu odgovarajuće ishrane postupno dolazi do smanjenja imunog odgovora, oporavka crevne sluznice i povlačenja simptoma.

Dijetoterapija se postavlja u zavisnosti od učestalosti i prisutnosti simptoma ove bolesti. Najčešće je u početku neophodna provera određenih mikronutrijenata kao što su gvožđe, folati i vitamin D. Ukoliko se dokaže bilo kakav deficit u mikronutrijentima potrebno ga je nadoknaditi ishranom i suplementima. 

Potrebne su velike pro mene u načinu ishrane, pošto je u našoj uobičajenoj ishrani zastupljen ogroman broj proizvoda koji sadrže gluten iz pšenice, raži i ječma. Različiti gotovi proizvodi sadrže ove žitarice kao jedan od glavnih sastojaka, kao što su hlebovi, peciva, testenine, pice, žitarice, keksevi, krekeri, kolači, pudinzi, pohovano meso...